Documentarist 16. İstanbul Belgesel Günleri, 10-15 Haziran 20023 tarihlerinde yine belgesel türünün yüz akı filmlerden oluşan kapsamlı bir programla geliyor. ‘Yaprak döker bir yanımız, bir yanımız bahar bahçe’ sloganıyla her daim umuda ve onun kaynağı olan direnişe vurgu yapan festival, belgeseller üzerinden seyirciyi Türkiye’nin ve dünyanın gündemi içinde ufuk açıcı yolculuklara çıkaracak.
Box Office Türkiye’nin haberine göre bu yılın odağında, Baltık ülkeleri Litvanya, Estonya ve Letonya’da 1960’lardan itibaren üretkenliği ve yaratıcılığı ile öne çıkan, sinema tarihinin az bilinen akımlarından Baltık Şiirsel Belgesel Ekolü yer alıyor. Dönemin Moskova merkezli Rus sinemasının gölgesinde kalan akım, festivalde kapsamlı bir seçki ile Türkiye’de ilk kez seyirciyle buluşacak. Program kapsamında üç filmi gösterilecek olan Litvanyalı ünlü belgeselci Audrius Stonys de festival konuğu olarak bir sinema dersi verecek.
Stonys’in yanı sıra bu yıl üçer filmiyle festivalin 3×3 adlı bölümünün konukları olarak davet edilen diğer yönetmenler ise Hollandalı tanınmış belgeselciler Petra Lataster Czisch ve Peter Lataster çifti ile Türkiye’den Somnur Vardar. Lataster çiftinin “Dünyamıza Bir Yolculuk” / Journey Through Our World adlı son filmi IDFA’da En İyi Hollanda Belgesel Ödülü’nü kazanmış, Vardar’ın “Boşlukta” adlı son filmi ise İstanbul Film Festivali’nde En İyi Belgesel seçilmişti.
16. Documentarist programının diğer önemli ayağı, James Joyce‘un Ulysses’in yayınlanışının 100. yılı dolayısıyla Avrupa’nın 18 kentinde gerçekleşen Ulysses European Odyssey projesinin İstanbul programı çerçevesinde hazırlanan Bir Aradalık başlıklı bölüm. Aylin Kuryel ile Fırat Yücel’in birlikte yönettikleri ‘’Ulysses Çevirmek’’ (Translating Ulysses, 2023) adlı belgeselde çevirmen Kawa Nemir’in Joyce’un başyapıtı olan Ulysses’i ana dili Kürtçe’ye çevirirken Joyce, Anne Frank, Puccini ve Shakespeare’i ‘bir araya’ getirme mücadelesini görüyoruz.
İranlı yönetmen Niki Padidar’ın kamerasını Hollanda’da yaşayan göçmenlerin hayatlarına tutarak bizlere de ‘’Bir arada yaşayabiliyor muyuz?’’ diye sorduğu “Görebildiğin Kadar’’ (All You See / Al Wat Je Ziet, 2022) ise bölümün öne çıkan filmleri arasında.
29 yeni belgeselin gösterileceği Türkiye Panorama bölümü ise son bir yılda ülkemizde üretilen en iyi belgeselleri topluca izleme şansı sunuyor. Program kapsamında gezegenimizin ekolojik sorunlarını ele alan belgeseller Başka Dünya Yokbaşlığı altında bir kez daha İBB işbirliği ile Müze Gazhane‘de gösterilecek.
Bu bölümde öne çıkan filmler arasında Baltık Şiirsel Belgesel Ekolüne dahil, Letonyalı yönetmen Laila Pakalina’nın geyikler ve su samuru gibi pek çok canlının yuvası olan ormanın içine doğayı yok sayarcasına kurulan devasa bir çöp toplama merkezini gözlemci bir üslupla anlattığı ‘’Düşler Diyarı’’ (Dreamland / Leiputrija, 2004) adlı belgeseli de var. Avusturyalı ünlü belgeselci Nikolaus Geyrhalter de son filmi ‘’Uygunsuz Madde’’de (Matter Out of Place, 2022) benzer bir temayı işleyerek dünyanın ücra köşelerindeki engin çöp dağlarına dikkat çekiyor.
Festivale ilk ve ikinci filmleriyle katılan Türkiyeli yönetmenlerden ikisini ödüllendirecek olan Johan van der Keuken Yeni Yetenek Ödülü jürisinde bu yıl Petra Lataster-Czisch, Adar Bozbay ve Begüm Özden Fırat yer alıyor. Festival, bu sene ayrıca ilk kez üç alanda özel ödül veriyor. Festivalin belirlediği adaylar arasından En İyi Kurgu, En İyi Görüntü ve En İyi Ses Tasarımı Ödüllerini verecek olan ve Kurgucular Dayanışması işbirliğiyle sektörün önde gelen isimleri arasından oluşturulan jüri, görüntü yönetmeni Deniz Eyüboğlu, kurgucu Osman Bayraktaroğlu ve ses tasarımcısı Mine Pakel’den oluşuyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Dairesi Başkanlığı, Fransız Kültür Merkezi, Hollanda Kraliyeti, Litvanya, Letonya ve Estonya Büyükelçilikleri, Avusturya Kültür Ofisi, Macar Kültür Merkezi, İsveç Başkonsolosluğu’nun katkıları ve Ulysses European Odyssey projesi ortaklığıyla gerçekleşen festivalin gösterim ve etkinlikleri Fransız Kültür Merkezi, Metrohan, Aynalı Geçit, Caddebostan Kültür Merkezi ve Müze Gazhane‘de yer alacak.
